كربن اكتيو-كربن فعال چيست؟
كربن فعال كربن فعال يا كربن اكتيو به گروهي از مواد كربني با پوكي و سطح داخلي بالا اطلاق مي‌شود كه به‌دليل مساحت داخلي قابل توجه، ساختار پوك و منفذي، ظرفيت جذب بالا، قابليت فعال‌سازي مجدد سطح و همچنين قيمت پائين در مقايسه با جاذب‌هاي غيرآلي مانند زئوليتيك، مادهٔ منحصربه‌فردي مي‌باشند. كاربرد مهم و قابل اهميت آنها در جداسازي بو، رنگ، مزه‌هاي غيردلخواه از آب در عمليات‌هاي خانگي و صنعتي، بازيافت حلال، تصفيه هوا به‌ويژه در رستوران‌ها، صنايع غذائي و شيميائي مي‌باشد.
براي مثال سطح خارجي يك گرم از كربن فعال در حدود ۳٬۰۰۰ مترمربع سطح تماس دارد.
كربن فعال از پيروليز موادكربني از قبيل چوب، زغال‌سنگ، هسته يا پوسته ميوه‌ها مانند پوسته نارگيل حاصل مي‌گردد و در مراحل بعدي تحت عمليات فعال‌سازي قرار مي‌گيرد. پيروليز موادكربني، بدون حضور هوا، باعث تخريب مولكول‌هاي غيرآلي مي‌شود كه يك ماده پودري كربني از آن ايجاد خواهد شد. جسم توليدشده داراي سطح ويژه و تخلخل بالايي مي‌باشد. سه فرايند اصلي براي فعال‌سازي كربن در نظر گرفته مي‌شود:
- فعال‌سازي با بخار
- فعال‌سازي با دي‌اكسيد كربن
- فعال‌سازي شيميايي
در ميان سه روش بالا فعال‌سازي با بخار بهترين گزينه به لحاظ زيست‌محيطي و اقتصادي است درحالي‌كه فعال‌سازي شيميايي بيشترين سطح و تخلخل را حاصل مي‌كند.
موارد مصرف دارويي
براي درمان بعضي از مسموميت دارويي يا سموم خوراكي در ساعات اوليه پس از مصرف بكار مي‌رود.
مكانيسم اثر
كربن فعال به دليل داشتن خلل و فرج با اتصال به داروها و سموم موجود در لوله گوارشي جذب آنها را مختل مي‌كند.
متابوليسم دارو
مصرف آن خوراكي و جذب آن بسيار اندك است..
عوارض جانبي
سوء جذب و اسهال، تداخل در جذب ساير داروهاي خوراكي.
توليدكننده كربن فعال
جاكوبي Jacobi: توليدكننده كربن اكتيو، جاكوبي برندي سوئدي است كه جزو با كيفيت‌ترين كربن اكتيوهاي جهان محسوب مي‌شود. البته نمونه تقلبي نيز دارد. با اين حال كربن جاكوبي اصلي در ايران نيز يافت مي‌شود.
نوريت Norit: نوريت برندي هلندي است كه جزو با كيفيت‌ترين كربن اكتيوهاي جهان مي‌باشد. نوريت اصلي در ايران يافت مي‌شود.
جاكوبا jacoba: برندي چيني از توليد كربن اكتيو مي‌باشد (جاكوبا كربن اكتيو بر پايه پوسته نارگيل توليد مي‌كند).
انواع كربن فعال:
كربن فعال پودري
كربن اكتيو پودري يا پودر كربن فعال سايز كمتر از ۱ ميليمتر و قطر متوسط بين ۰/۱۵ – ۰/۲۵ ميليمتر دارد. مزيت مهم كربن فعال پودري مقدار بالاي سطح فعال در واحد حجم است، اما به دليل اندازه ريز ذرات افت فشار بالايي را ايجاد مي‌كند.
كربن فعال پودري به صورت ذرات كربن فعال باقي مانده بر روي غربال مش ۵۰ (۰/۲۹۷ ميليمتر) تعريف مي‌شوند. اين گروه كربن از مواد ريزتر كربن خرد يا آسياب شده كه ۹۵–۱۰۰٪ آن از غربال ذكر شده عبور مي‌كنند، ساخته شده‌اند. ASTM ذراتي كه از غربال مش ۸۰ (۰/۱۷۷ ميليمتر) عبورمي كنند را دراين گروه طبقه‌بندي مي‌كند.
كربن فعال گرانول
كربن اكتيو گرانول در مقايسه با كربن اكتيو پودري سايز ذرات نسبتاً بزرگتر و در نتيجه سطح خارجي كوچكتر دارند. به دليل سرعت بالاي نفوذ گازها و مايعات اين نوع كربن براي جذب و بخار مناسب مي‌باشد. كربن گرانول براي تصفيه آب، بوزدايي وجداسازي مواد موجود در جريانها و نيز در حوضچه‌هاي اختلاط سريع استفاده مي‌شوند. كربن فعال گرانول در سايزهاي ۲۰×۸، ۴۰×۲۰، ۳۰×۸ براي استفاده در فاز مايع و سايزهاي ۶×۴، ۸×۴، ۱۰×۴ براي استفاده در فاز بخار ساخته مي‌شوند.
كربن اكتيو گرانول سايز ۴۰×۲۰ از ذراتي تشكيل شده‌است كه در محدوده مش ۲۰ تا ۴۰ هستند و از مش شماره ۲۰ (۰/۸۴ ميليمتر) عبور مي‌كنند اما بر روي غربال استاندارد آمريكايي شماره ۴۰ (۰/۴۲ ميليمتر) باقي مي‌مانند و عبور نمي‌كنند. محبوبترين نوع كربن فاز آبي، سايزهاي ۳۰×۸ و ۴۰×۱۲ هستند كه به دليل ايجاد تعادل مناسب بين پارامترهاي سايز، مساحت و افت فشار در اين نوع كربن گرانول مي‌باشد.
كربن فعال ميله اي يا كبريتي و مدادي (Pellet)
كربن اكتيو ميله اي يا كربن اكتيو مدادي به شكل استوانه اي است و قطري بين ۰/۸ تا ۱۳۰ ميليمتر دارد. براي تهيه كربن فعال پودري را با يك پيوند دهنده به هم متصل كرده و درون يك بسته استوانه اي شكل قرار مي‌دهند. كربن فعال اكسترودد يا كربن فعال استوانه اي ويژگي‌هايي شامل افت فشار كم، قدرت مكانيكي بالا و ميزان غبار كم دارد و به‌طور عمده براي جذب در فاز گازي استفاده مي‌شوند.
ادامه مطلب
بازدید:
